Κριτική σκέψη και μεθοδολογία έρευνας

Άγγελος Ροδαφηνός

Περιγραφή

Είναι έγκυρες οι προβλέψεις της αστρολογίας; Πιάνει το ξεμάτιασμα; Είναι αποτελεσματικά τα εμβόλια και οι μάσκες; Η ομοιοπαθητική; Το ρέικι; Μας ψεκάζουν; Είναι η Ελληνική γλώσσα η πιο πλούσια στον κόσμο;

Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε κάτι αλλά όχι σε κάτι άλλο; Γιατί δεν αλλάζουν οι πεποιθήσεις και οι γνωστικές προκαταλήψεις μας, ακόμα και μετά από νέες πληροφορίες που τις καταρρίπτουν;

Το μάθημα θα σας βοηθήσει να αναπτύξετε και να βελτιώσετε τις ικανότητες λογικής και κριτικής σκέψης. Θα μάθετε να εντοπίζετε τις λογικές πλάνες, τα κοινά εμπόδια του ορθολογισμού, και να αντιμετωπίζετε τα εσφαλμένα επιχειρήματα. Θα εξερευνήσετε τις κοινές πηγές γνώσης και θα τις αντιπαραβάλλετε με την επιστημονική μέθοδο.

Με παραδείγματα από την πραγματική ζωή, βίντεο, άρθρα και διαδραστικές ασκήσεις θα έχετε την ευκαιρία να ανταλλάξετε ιδέες και εμπειρίες με τους υπολοίπους συμμετέχοντες γύρω από αμφιλεγόμενες μεθόδους θεραπείας, ψευδείς ειδήσεις και σύγχρονους μύθους.

CC - Αναφορά Δημιουργού
Περιεχόμενο μαθήματος

Θα ξεκινήσουμε με κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα ανορθολογισμού και θα συζητήσουμε γιατί κάποιοι πιστεύουν σε κάτι και όχι σε κάτι άλλο. Μετά το 'ζέσταμα', θα κάνουμε μια εισαγωγή στην κριτική σκέψη και τη σημασία της.

Την Εβδομάδα 2 θα εξετάσουμε τις κοινές πλάνες που εμποδίζουν την λογική. Θα αξιολογήσετε μια σειρά επιχειρημάτων και θα προσπαθήσετε να αναγνωρίσετε την κατηγορία της πλάνης.

Την Εβδομάδα 3 θα μάθουμε ποιες είναι οι κοινές πηγές γνώσης, καθώς και πώς να κάνουμε διάκριση μεταξύ έγκυρων και μη αξιόπιστων και μεταξύ πρωτογενών και δευτερογενών πηγών.

Την Εβδομάδα 4 θα αναλύσουμε τα στάδια μιας επιστημονικής έρευνας και θα δούμε κάποια σχετικά παραδείγματα. Τέλος, θα εφαρμόσουμε τις γνώσεις που αποκτήσαμε σε ένα σενάριο, ώστε να δούμε άν οι δεξιότητες που αποκτήσαμε κατά τη διάρκεια των τεσσάρων εβδομάδων μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη ζωή μας.

Μαθησιακοί στόχοι

Σκοπός του μαθήματος είναι να βοηθήσει τους συμμετέχοντες να αναπτύξουν δεξιότητες ανεύρεσης αξιόπιστων πηγών και κατανόησης της πολυπλοκότητας της επιστημονικής διαδικασίας, ώστε να μπορούν να διακρίνουν μεταξύ έγκυρων και μη ισχυρισμών γύρω από αμφιλεγόμενα ζητήματα.

Μετά το τέλος του μαθήματος, οι μαθητές θα είναι σε θέση:

1. Να κατανοήσουν την αξία της κριτικής σκέψης.

2. Να μάθουν να εντοπίζουν τις λογικές πλάνες και να αντιμετωπίζουν τα εσφαλμένα επιχειρήματα.

3. Να αναπτύξουν τις ικανότητες λογικής και κριτικής σκέψης.

4. Να γνωρίσουν τις βασικές αρχές για το σχεδιασμό και την εκτέλεση επιστημονικών ερευνών.

5. Να αξιολογούν κριτικά τις πηγές γνώσεις και την ερευνητική βιβλιογραφία και να διακρίνουν μεταξύ έγκυρων και μη έγκυρων επιχειρημάτων και πληροφοριών.

Βιβλιογραφία

(Δωρεάν) 

Λαγουμιντζής, Γ., Βλαχόπουλος, Γ., & Κουτσογιάννης, Κ. (2015). Μεθοδολογία της έρευνας στις επιστήμες υγείας. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.

(Άλλα)

Creswell, J. W. (2016). Η έρευνα στην εκπαίδευση: Σχεδιασμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση της ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας (Επιμέλεια Χ. Τσορμπατζούδης). Αθήνα: Ίων.

Shermer, M. (2006). Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε παράξενα πράγματα; Ψευδοεπιστημη, προλήψεις και άλλες πλάνες του καιρού μας. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Μέθοδοι διδασκαλίας

Διαλέξεις 5-10', τεστ, κουιζ, βίντεο, άρθρα, ασκήσεις, συζήτηση και ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών.

Παραθέτω κάποιες χρήσιμες οδηγίες.

Διάρκεια μαθήματος: 4 εβδομάδες

Ώρες μελέτης: 4 ωρες την εβδομαδα

Location: Online, ασύγχρονη διδασκαλία

ΤΙ ΝΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΤΕ ΑΠΟ ΜΕΝΑ

Μετά από αρκετές χιλιάδες διαλέξεις σε αρκετές χιλιάδες μαθητές, διευθυντές, στελέχη, καθηγητές και γενικό κοινό, δια ζώσης και διαδικτυακά, κατάλαβα τελικά πόσο βαρετή είναι η παρακολούθηση μιας διάλεξης (ή η ανάγνωση βιβλίων). Από τότε, προσπαθώ να χρησιμοποιήσω μια προσέγγιση παιχνιδιού και μάθησης. Ο ρόλος μου ως εκπαιδευτής είναι να παραδώσω το περιεχόμενο, τη δομή και τις δραστηριότητες. Θα σας ενθαρρύνω να συμμετάσχετε σε σημαντικές δυναμικές διαδικτυακές συζητήσεις και δραστηριότητες και θα σας προσφέρω εποικοδομητικά σχόλια. Κατα τη διάρκεια των 4 εβδομάδων θα δημοσιεύσω δραστηριότητες, θα σας προκαλέσω με ερωτήσεις, θα σκεφτώ τις ιδέες σας, θα συνοψίσω τα σχόλιά σας, αλλά ως επί το πλείστον ... θα σας αφήσω να κάνετε την οδήγηση - εννοώ τη συζήτηση. Παρακαλείστε να τηρείτε τους κανόνες καλής συμπεριφοράς στο διαδίκτυο.

ΤΙ ΠΕΡΙΜΕΝΩ ΑΠΟ ΕΣΑΣ

Κατά τη συνεργατική εκπαιδευτική εκπαιδευτική προσέγγιση στη διδασκαλία και τη μάθηση οι μαθητές αλληλεπιδρούν και μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον. Για να αξιοποιήσετε στο έπακρο το μάθημα, σας συνιστούμε να συνδεθείτε 2 έως 3 φορές την εβδομάδα και να συμμετάσχετε σε όλες τις ασκήσεις, συζητήσεις και δραστηριότητες. Προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε θετικά, εποικοδομητικά και σύντομα σχόλια που συμβάλλουν στη μαθησιακή εμπειρία της ομάδας. Επίσης, θέλω να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας κάθε τόσο ότι είμαστε όλοι εδώ για να μάθουμε και να επεκτείνουμε τις γνώσεις μας και να ανοίξουμε το μυαλό μας (αντί απλώς να «περάσουμε την αξιολόγηση ή να ολοκληρώσουμε το μάθημα»), ώστε να απολαύσετε τη διαδικασία και το ταξίδι.

ΕΑΝ ΧΡΕΙΑΖΕΣΤΕ ΒΟΗΘΕΙΑ

Για ερωτήσεις σχετικά με το περιεχόμενο, επικοινωνήστε με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Η ερώτησή σας μπορεί να ωφελήσει άλλους που αντιμετωπίζουν το ίδιο ζήτημα (θα εκπλαγείτε πόσοι θα σκέφτονται να υποβάλουν μια παρόμοια ερώτηση). Για αυτό, εξετάστε το ενδεχόμενο να δημοσιεύσετε την ερώτησή σας στη συζήτηση κάτω από το σχετικό θέμα.

Μέθοδοι αξιολόγησης

Η αξιολόγηση (σε μορφή σύντομων κουίζ ή ασκήσεων) θα χρησιμεύσει μόνον για να δείτε αν κατανοήσατε το περιεχόμενο.

Ο Δρ Ρο (εγώ δηλαδή)

Δρ Ροδαφηνός

Βοηθάω τους άλλους να αλλάξουν την πραγματικότητά τους ή να αλλάξουν την αντίληψή τους γύρω από την πραγματικότητα, διασκεδάζοντάς το (όχι ... δεν είμαι έμπορος ναρκωτικών!). Είμαι Ειδικός Αλλαγής Συμπεριφοράς, Συγγραφέας, Ομιλητής και Επαγγελματίας φασαριατζής.

Έχω περάσει τα τελευταία 25 χρόνια δουλεύοντας ως Ακαδημαϊκός Ψυχολόγος, Διευθυντής Προγράμματος Κοινωνικών Επιστημών, Προϊστάμενος Τμήματος Ψυχολογίας, Εκπαιδευτής, κ.ά. Έχω γράψει τα περίφημα βιβλία "Οι ηλίθιοι είναι ανίκητοι" και "Από πρίγκιπας βάτραχος και τούμπαλιν."

Στον ελεύθερο χρόνο μου απολαμβάνω ποδηλασία, κολύμβηση με αναπνευστήρα, τένις, ακούω ή παρακολουθώ TED talks, ή διαβάζω ψυχολογία και κριτική κριτική σκέψη. Α, και προσπαθώ να αποφύγω τους χειμώνες …

Περισσότερα στην ιστοσελίδα μου.

 

Ενότητες

Αυτή την εβδομάδα:

  1. Θα συστηθούμε.
  2. Θα δούμε κάποια παραδείγματα ανορθολογισμού. Σε κάποια θα πιστεύετε εσείς, σε κάποια οι άλλοι. Γιατί άραγε;  
  3.  

Αυτή την εβδομάδα θα: 

  1.  

Αυτή την εβδομάδα θα απαντήσουμε στις ερωτήσεις:

  1. Τι είναι η επιστημονική έρευνα; Σε τι διαφέρει από τις κοινές πηγές γνώσης;
  2. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι έρευνας;
  3. Ποια τα στάδια για τη διεξαγωγή μιας έρευνας;
  4. Τι δεξιότητες απαιτούνται για τη διεξαγωγή της;
  5. Υπάρχουν καλές και κακές έρευνες; 

Ημερολόγιο

Ανακοινώσεις

  • - Δεν υπάρχουν ανακοινώσεις -